ZIKA, MALARIA, DENGUE, CHIKUNGUNYA EN NEGEN ANDERE GEVAREN VAN MUGGENBETEN

Als je dacht dat een muggenbeet je alleen een helse kriebel opleverde, dan kon je er wel eens goed naast zitten. Met een beetje pech loop je één van de onderstaande dertien muggenziektes op. Met deze informatie kom je erachter wat je kunt doen tegen de nare stekers, en welke bescherming tegen muggenziektes noodzakelijk is als je op verre reis gaat.

Wereldwijd sterven er 1 miljoen mensen per jaar aan ziektes die ze oplopen door muggenbeten. Muggen zijn niet alleen irritant, met hun hoge gezoem dat je ’s nachts wakker houdt, en de jeukende bulten, maar in sommige gevallen ook levensgevaarlijk. Er zijn meer dan 3.000 soorten muggen, maar er zijn maar drie soorten waar je je zorgen om hoeft te maken: Anopheles, Culex en Aedes aegypti. Voor de snelle lezer hebben we een "pas op voor de mug" infographic gemaakt, zodat je in enkele oogopslagen ook mugexpert bent! Wil je meer weten over de specifieke ziektes? Lees dan verder na de infographic.

PAS OP VOOR DE MUG

GELE KOORTS

Een bekende muggenziekte die je vooral treft in de tropische en subtropische regio`s van Afrika en Zuid-Amerika. Wereldwijd zijn er ongeveer 200,000 besmettingen per jaar, waaraan ongeveer 30,000 mensen overlijden. Van alle overlijdensgevallen vindt 90% plaats in Afrika. Een geïnfecteerde Aedes- of Heamagogus-mug kan de ziekte via een beet overdragen.

De muggen raken geïnfecteerd door geïnfecteerde mensen of beesten te steken. Na drie tot zes dagen ontstaan de eerste symptomen. Over het algemeen is gele koorts niet heel gevaarlijk: het overgrote deel van de geïnfecteerden wordt niet, of mild, ziek. Zo`n 15% van de patiënten krijgt echter last van hoge koorts, geelzucht bloedingen en orgaanfalen. In Nederland is al meer dan tien jaar geen geval van gele koorts meer aangetroffen.

MALARIA

Malaria is de bekendste van alle muggenziektes. Reizigers naar Afrika doen er verstandig aan om malariapillen mee te nemen, maar ook bij bezoeken aan Zuid-Oost Azië, Midden-Azië, Midden-Amerika, India, China, Mexico en zelfs Turkije lopen risico op besmetting, hoewel de kans hierop niet op iedere bestemming even groot is. In 2013 waren er wereldwijd 198 miljoen (!) geregistreerde gevallen van Malaria, waaraan 500,000 mensen overleden. De meeste gevallen (en doden) vonden plaats in Afrika, en vooral kinderen waren hierbij het kwetsbaarst. Bij Malaria komt via een muggenbeet de parasiet Plasmodium in het lichaam, waar het zich in de lever vermenigvuldigt en vervolgens de rode bloedcellen infecteert. Symptomen van Malaria zijn koorts, hoofdpijn en overgeven. Meestal openbaren de symptomen zich tussen tien en vijftien dagen, en als de ziekte onbehandeld blijft, wordt de bloedtoevoer naar vitale organen op een gegeven moment ontregeld. Dit is levensgevaarlijk. Een groot deel van de muggen is resistent tegen een aantal malaria-medicijnen. Bijna ieder jaar sterft er wel een Nederlander aan malaria, omdat ze geen of niet de juiste pillen slikken. Vaak gaat het om reizigers in het populaire vakantieland Gambia.

LYMFATISCHE FILARIASIS (OLIFANTSZIEKTE)

Er is geen enkele manier dat je eromheen kunt dat je deze ziekte oploopt, als je de pech hebt gestoken te worden door een geïnfecteerde mug. Je lichaamsdelen zwellen enorm op, wat behalve pijnlijk, ook enorm onsmakelijk is.

Vaak leidt dit tot permanente handicaps. De ziekte wordt overgedragen door één van drie parasieten, waarvan de bekendste en degene met de meeste slachtoffers de Wucheria bancrofti is. Via een muggenbeet komt de gevreesde parasiet (ringworm) in je lijf, die zich daar nestelt, om pas na jaren fysieke problemen op te leveren. De klachten ontstaan meestal dus ook pas jaren na de ontsmetting. Mannen krijgen vaker klachten dan vrouwen, en voornamelijk kinderen worden makkelijk besmet. In Azië zijn ook de Brugia malayi en de Brugia timori boosdoeners. Ruim 120 miljoen mensen in 73 landen lijden aan de ziekte. Het ziektegebied strekt zich van Azië, tot Afrika, de Western Pacific, delen van de Cariben en Zuid-Amerika. Een derde van de patiënten leeft in India, een derde in Afrika en een derde in Zuid-Oost Azië. Behandeling is vaak relatief succesvol met antibiotica. WHO (World Health Organization) heeft zich tot doel gesteld de ziekte in 2020 uit te hebben geroeid. In Nederland zijn geen gevallen bekend.

KNOKKELKOORTS

Één van de grootste en bekendste muggenziektes is knokkelkoorts. Per jaar worden ongeveer 400 miljoen mensen besmet. Zij krijgen na zo’n vijf tot zeven dagen last van hoge koorts, hoofdpijn, flinke oogpijn, gewrichtspijn, spierpijn, uitslag en bloedingen. Hoe ouder je bent hoe erger de symptomen vaak zijn. Knokkelkoorts (ook wel Dengue genoemd) kan leiden tot een ernstigere versie, die in heel zeldzame gevallen voor overlijden kan zorgen. De ziekte wordt overgedragen door geïnfecteerde muggen. Er is een nieuwe vaccinatie tegen knokkelkoorts, deze is echter nog niet in Europa beschikbaar. Reizigers in Afrika, Midden- en Zuid Amerika, Azië en de Caribische eilanden, moeten opletten. De muggen steken vooral ’s ochtends en in de namiddag, en houden van vochtige plekken. Jaarlijks lopen ongeveer twintig Nederlanders de ziekte op.

WEST-NIJLZIEKTE

Hoewel vooral vogels zich ernstig zorgen moeten maken om deze ziekte (zij zijn de grootste slachtoffers), kunnen mensen deze ziekte ook oplopen. Dit gebeurt via een geïnfecteerde mug, bijvoorbeeld een tijgermug. Echter: 80% van de geïnfecteerde mensen vertoont nooit symptomen. De andere 20% (voornamelijk mensen die ouder zijn dan 50 jaar) krijgen last van koorts, hoofdpijn, spierpijn, misselijkheid, overgeven, en heel zelden ontwikkelen patiënten meningitis of encefalitis. Het eerste geval van de West-Nijlziekte werd in 1937 in Uganda geregistreerd. Sinds 1999 is het virus ook actief in de Verenigde Staten, met 2200 gevallen in 2014, waarvan 100 overlijdensgevallen. Het is echter voornamelijk actief in Afrika, met soms gevallen in Engeland, Frankrijk en Italië. Er is geen vaccin tegen.

ROSS RIVER KOORTS

Hoewel reizigers naar Australië bij de meeste muggenziektes de dans ontspringen, kan het land natuurlijk niet achterblijven met zijn eigen virus: Ross River Virus. Deze muggenziekte komt ook voor in Papua Nieuw Guinea, delen van Indonesië en de western Pacific Islands. Zo`n 55 tot 75% van de mensen die geïnfecteerd raken met de ziekte voelen zich echter helemaal niet ziek. Degenen die wel symptomen ervaren, krijgen vaak gewrichtszwellingen en pijnen, spierpijn, koorts, vermoeidheid en uitslag. In zeldzame gevallen blijven deze symptomen nog maanden aanhouden. De mug die dit virus overdraagt is vooral rond zonsondergang actief. Er is één geval bekend van een 58-jarige Nederlandse man die tijdens een vakantie in Australië het virus opliep. Het moerassige Kakadu-park was de plek des onheils. Hij is na behandeling probleemloos genezen.

CHIKUNGUNYA

Deze ziekte kende een trage start. Nadat het in de jaren vijftig al in Afrika werd aangetroffen, is de ziekte sinds 2007 als een olievlek over de wereld uitgespreid. Er zijn al gevallen geregistreerd in meer dan zestig landen wereldwijd. Azië, Afrika, Noord-, midden- en Zuid Amerika, de Cariben en Europa ontkomen allemaal niet aan de steekgrage geïnfecteerde Aedes-muggen. Hoewel de ziekte gelukkig niet dodelijk is, zijn de symptomen die ontstaan na twee tot vier dagen (hoge koorts, hoofdpijn en spier- en gewrichtspijn) vervelend. De gewrichtspijn blijft zelfs in een deel van de patiënten nog jarenlang aanhouden. Er is geen vaccin tegen. In Nederland werden tientallen gevallen geregistreerd, maar dat waren allemaal importgevallen die tijdens vakanties in het Caribisch gebied werden opgelopen.

ZIKA VIRUS

De ellende rondom de Aedes-mug houdt nog niet op: ze kunnen ook het Zika virus dragen. Dit is echter een van de mildere ziektes die de mug kan dragen. De ziekte heeft veel weg van Knokkelkoorts. Symptomen zijn koorts, uitslag, gewrichtspijn en rode ogen. Drie patiënten die in Colombia leden aan het zika-virus zijn daar indirect aan overleden, omdat ze na hun besmetting de spierziekte Guillain-Barré opliepen, wat hen uiteindelijk fataal werd. Op Puerto Rico zijn in totaal 683 bevestigde besmettingen van het zika-virus, een man uit Puerto Rico is overleden aan het virus. Al langer werd onderzocht of er een causaal verband bestaat tussen het Zika-virus en de spierziekte. Risicogebieden zijn tropische delen in Afrika, Zuid-Oost Azië en de Pacifische eilanden. Sinds mei 2015 zijn er veel infecties in Brazilië en heeft het virus zich verder verspreid over midden- en zuid-Amerika. Wil je de gevaren weten van het zikavirus? Klik dan hier. De muggen die de ziekte overbrengen, zijn vooral overdag actief. Er is geen vaccin tegen.

EASTERN EQUINE ENCEPHALITIS

Deze virusziekte komt vooral voor in Noord-, Midden- en Zuid-Amerika voor. Wel is het vrij zeldzaam. Heel vaak krijgen mensen geen symptomen, maar als je de ‘zwaardere’ versie treft, moet je vrezen voor je leven. Symptomen tonen zich na vier tot tien dagen en bestaan uit hoge koorts, flinke hoofdpijn, stijve nek en zere keel. De ziekte kan leiden tot hersenvliesontsteking en coma’s en zelfs dodelijk zijn. Er is geen vaccin tegen.

WESTERN EQUINE ENCEPHALITIS

Deze ziekte tref je vooral westelijk van de Mississippi, inclusief delen van Canada en Mexico. Hoewel er voor paarden een vaccin is, bestaat dat niet voor mensen. Sinds 1964 zijn er echter maar 700 gevallen van de ziekte geregistreerd. De ernstigere vorm van de ziekte is maar in 4% van de gevallen dodelijk, en dat is dan vooral bij kinderen en ouderen. Baby’s die de ziekte overleven houden in 50% van de gevallen blijvende hersenschade over. Veel geïnfecteerden ervaren geen enkele symptomen, maar sommigen ervaren koorts, hoofdpijn, stijve nek, overgeven en loomheid. De muggensoort die deze ziekte over kan brengen is vooral tijdens zonsopgang en zonsondergang actief.

ST LOUIS ENCEPHALITIS

Vooral reizigers naar Florida en omstreken moeten opletten voor het St Louis Encephalitis-virus, dat veel wegheeft van de West-Nijlziekte. Maar ook reizigers naar Zuid-Amerika en de Cariben moeten alert zijn. De symptomen klinken inmiddels bekend in de oren: koorts, hoofdpijn, misselijkheid, overgeven en vermoeidheid. In zware gevallen kan ook deze ziekte tot de dood leiden. De mug die dit virus overdraagt steekt vooral tijdens zonsopgang en zonsondergang. Er is geen vaccin tegen.

JAPANSE ENCEPHALITIS

Dit is een veelvoorkomende muggenziekte in Azië. Ruim 68,000 mensen worden ieder jaar besmet, in grote delen van Zuid-Oost Azië. Ruwweg loopt het besmettingsgebied van India tot Noord-Australië, en van Indonesië tot China en Japan (en alles wat daar tussen ligt). Het grootste risico wordt gelopen op het platteland, en dan vooral rondom rijstvelden. Veel geïnfecteerden ervaren geen of milde symptomen, waarvan koorts en hoofdpijn de meest bekende zijn. Één op de 250 gevallen krijgt echter hoge koorts, hoofdpijn, stijve nek, duizeligheid, coma, toevallen, spastische verlammingen of gaat zelfs de dood. Ongeveer 30% van de mensen die de zware versie van de ziekte te pakken heeft, overlijdt er aan. Er is een vaccin tegen, maar dat wordt alleen in aangeraden als je meer dan een maand in een risicogebied bent, bijvoorbeeld vanwege je beroep.

LA CROSSE ENCEPHALITUS

Deze muggenziekte is er eentje die alleen in de Verenigde Staten voorkomt, en dan vooral in het Mid-westen en Zuid-Oosten. Het virus werd voor het eerst aangetroffen in een kind in La Crosse, Wisconsin in 1965. Slechts 80 tot 100 gevallen worden per jaar geregistreerd, hoewel gedacht wordt dat het echte aantal gevallen hoger ligt, omdat veel besmette patiënten helemaal geen ziekteverschijnselen tonen. De mensen die wel ziek worden hebben last van koorts, hoofdpijn, misselijkheid, overgeven en vermoeidheid. De ergere vorm van de ziekte komt vooral in jonge kinderen en ouderen voor. Heel zelden leidt deze tot langdurige handicaps of overlijden. Het duurt vijf tot vijftien dagen totdat symptomen zich openbaren. Bijna alle gevallen van besmetting vinden plaats van de lente tot de herfst. Een vaccin bestaat niet.

VOORKOM MUGGENBETEN EN DAARMEE AL DEZE ZIEKES!

Wat te doen tegen deze ziektes? De beste bescherming tegen deze muggenziektes is preventie. Zorg dat je goed ingesmeerd bent met sterke insectenwerende middelen, zoals DEET of Citriodiol, draag lange en goed bedekkende kleding, slaap onder een geïmpregneerde klamboe en vermijdt rondhangen bij stilstaand water. Kijk goed op welke tijdstippen de gevreesde muggen in jouw reisland steken, en check altijd van te voren of je vaccinaties moet halen voor je reis.